รวมข้อสอบธรรม นักธรรมเอก ปี 2546

๑.	บาลีแสดงปฏิปทาแห่งนิพพิทาว่า เย จิตฺตํ สญฺเมสฺสนฺติ โมกฺขนฺติ มารพนฺธนา ผู้ใดสำรวมจิต ผู้นั้นจักพ้นจากบ่วงแห่งมาร
	๑.๑	คำว่า “ บ่วงแห่งมาร ” ได้แก่อะไร ?
	๑.๒	อาการสำรวมจิต คืออย่างไร ?
๑.	๑.๑	ได้แก่วัตถุกาม คือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ อันน่าใคร่ น่าปรารถนา น่าชอบใจ ฯ
	๑.๒	อาการสำรวมจิตมี ๓ ประการ คือ ๑) สำรวมอินทรีย์มิให้ความยินดีครอบงำ ในเมื่อเห็นรูป ฟังเสียง ดม กลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องโผฏฐัพพะ อันน่าปรารถนา ๒) มนสิการกัมมัฏฐานอันเป็นปฏิปักษ์ต่อกามฉันท์ คือ อสุภและ กายคตาสติ หรืออันยังจิตให้สลด คือมรณสติ ๓) เจริญวิปัสสนา คือพิจารณาสังขารแยกออกเป็นขันธ์ สันนิษฐาน เห็นเป็นสภาพไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ฯ
๒.	๒.๑	นิพัทธทุกข์ หมายถึงทุกข์อย่างไร ?
	๒.๒	ในทุกข์ ๑๐ อย่าง ความร้อนใจ หรือความถูกลงอาชญา จัดเป็นทุกข์เช่นไร ?
๒.	๒.๑	หมายถึง ทุกข์เนืองนิตย์ หรือทุกข์เป็นเจ้าเรือน ได้แก่ หนาว ร้อน หิว ระหาย ปวดอุจจาระ ปวดปัสสาวะ ฯ
	๒.๒	จัดเป็นวิปากทุกข์ ฯ
๓.	๓.๑	ในวิมุตติ ๕ อย่างไหนเป็นโลกิยะ อย่างไหนเป็นโลกุตตระ ?
	๓.๒	พระบาลีว่า “ ปญฺาย ปริสุชฺฌติ บุคคลย่อมหมดจดด้วยปัญญา ” มีอธิบายอย่างไร ?
๓.	๓.๑	ตทังควิมุตติ วิกขัมภนวิมุตติ เป็นโลกิยะ สมุจเฉทวิมุตติ ปฏิปัสสัทธิวิมุตติ นิสสรณวิมุตติ เป็นโลกุตตระ ฯ
	๓.๒	มีอธิบายว่า บุคคลทำบาปเอง ย่อมเศร้าหมองเอง ไม่ทำบาปเอง ย่อมหมดจดเอง ความหมดจดและความเศร้าหมองเป็นของเฉพาะตน คนอื่นยังคนอื่นให้หมดจดหาได้ไม่ ฯ
๔.	เนื้อความในภารสูตรว่า “ ปลงภาระอันหนักเสียแล้ว ไม่ถือเอาภาระอันอื่น ” ถามว่า
	๔.๑	คำว่า “ ภาระอันหนัก ” ได้แก่อะไร ?
	๔.๒	การถือและการปลงภาระอันหนักนั้น หมายถึงอะไร ?
๔.	๔.๑	ได้แก่ ปัญจขันธ์ ฯ
	๔.๒	การถือ หมายถึง การถือด้วยอุปาทาน การปลง หมายถึง การถอนอุปาทาน ฯ
๕.	๕.๑	คติ คือภูมิเป็นที่ไปของสัตว์ผู้ตายแล้ว เป็นอย่างไร ?
	๕.๒	มีบาลีแสดงอุทเทสเกี่ยวกับคตินั้น ว่าอย่างไร ?
๕.	๕.๑	เป็น ๒ คือ ทุคติ ภูมิเป็นที่ไปข้างชั่ว ๑ สุคติ ภูมิเป็นที่ไปข้างดี ๑ ฯ
	๕.๒	มีบาลีแสดงอุทเทสว่า ดังนี้ ๑) จิตฺเต สงฺกิลิฏฺเ ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา เมื่อจิตเศร้าหมองแล้ว ทุคติเป็นอันต้องหวัง ๒) จิตฺเต อสงฺกิลิฏฺเ สุคติ ปาฏิกงฺขา เมื่อจิตไม่เศร้าหมองแล้ว สุคติเป็นอันหวังได้ ฯ
๖.	๖.๑	พระบรมศาสดาทรงชักนำบุคคลให้บำเพ็ญสมาธิ เพราะทรงเห็นประโยชน์อย่างไร ?
	๖.๒	พระพุทธจรรยาแห่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ในการทรงแสดงธรรมเร้าใจนั้น ด้วยอาการอย่างไรบ้าง ?
๖.	๖.๑	เพราะทรงเห็นว่า จิตใจของบุคคลเมื่อได้อบรมดีแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์ใหญ่ ย่อมรู้เห็นตามเป็นจริง ดังพระบาลีว่า สมาหิโต ยถาภูตํ ปชานาติ ผู้มีจิตเป็นสมาธิแล้ว ย่อมรู้ตามเป็นจริง ฯ
	๖.๒	ด้วยอาการ ๔ คือ ๑. สนฺทสฺสนา อธิบายให้เห็นแจ่มแจ้ง ให้เข้าใจชัด ๒. สมาทปนา ชวนให้มีแก่ใจสมาทาน คือทำตาม ๓. สมุตฺเตชนา ชักนำให้เกิดอุตสาหะอาจหาญเพื่อจะทำ ๔. สมฺปหํสนา พยุงให้ร่าเริงในอันทำ ฯ
๗.	๗.๑	บุคคลในโลกนี้ เมื่อจัดตามจริต มีกี่ประเภท ? อะไรบ้าง ?
	๗.๒	นิวรณ์ ๕ อย่างไหนสงเคราะห์เข้าในจริตอะไร ?
๗.	๗.๑	มี ๖ ประเภท คือ คนราคจริต ๑ คนโทสจริต ๑ คนโมหจริต ๑ คนสัทธาจริต ๑ คนพุทธิจริต ๑ คนวิตักกจริต ๑ ฯ
	๗.๒	กามฉันท์ สงเคราะห์เข้าในราคจริต พยาบาท สงเคราะห์เข้าในโทสจริต ถีนมิทธะ สงเคราะห์เข้าในโมหจริต อุทธัจจกุกกุจจะ สงเคราะห์เข้าในวิตักกจริต วิจิกิจฉา สงเคราะห์เข้าในโมหจริต ฯ
๘.	๘.๑	ปริยัติธรรม หมายถึงอะไร ? ที่ได้ชื่ออย่างนั้นเพราะเหตุไร ?
	๘.๒	ธรรมทั้งปริยัติ ปฏิบัติ และปฏิเวธ มีคุณโดยย่ออย่างไร ?
๘.	๘.๑	หมายถึง พุทธวจนะทั้งสิ้น ฯ ที่ได้ชื่อว่าปริยัติธรรม เพราะเป็นธรรมต้อง เล่าเรียนศึกษาให้รู้รอบคอบด้วยดี ฯ
	๘.๒	มีคุณโดยย่ออย่างนี้ ปริยัติธรรม มีคุณคือ ให้รู้วิธีบำเพ็ญ ศีล สมาธิ ปัญญา ปฏิบัติธรรม มีคุณคือ ทำกาย วาจา ใจ ให้บริสุทธิ์จนบรรลุ มรรค ผล นิพพาน ปฏิเวธธรรม คือ มรรค ผล นิพพาน มรรคผลนั้น มีคุณคือ ละกิเลสเป็นสมุจเฉทปหาน ส่วนนิพพาน มีคุณคือ ดับเพลิงกิเลสและกองทุกข์ได้ทั้งหมด ฯ
๙.	๙.๑	ความกำหนดรู้อย่างไร จัดเป็นลักษณะของวิปัสสนาภาวนา ?
	๙.๒	ผู้เจริญวิปัสสนาภาวนา พึงรู้ฐานะทั้ง ๖ ก่อน ฐานะทั้ง ๖ นั้น คืออะไรบ้าง ?
๙.	๙.๑	ความกำหนดรู้ว่า สังขารทั้งปวงเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และเป็นอนัตตา เป็นลักษณะของวิปัสสนาภาวนา ฯ
	๙.๒	ฐานะทั้ง ๖ คือ อนิจจะ ของไม่เที่ยง ๑ อนิจจลักษณะ เครื่องหมายที่จะกำหนดรู้ว่าไม่เที่ยง ๑ ทุกขะ ของที่สัตว์ทนยาก ๑ ทุกขลักษณะ เครื่องหมายที่จะให้กำหนดรู้ว่าเป็นทุกข์ ๑ อนัตตา สภาวะมิใช่ตัวมิใช่ตน ๑ อนัตตลักษณะ เครื่องหมายที่จะให้กำหนดรู้ว่าเป็นอนัตตา ๑ ฯ
๑๐.	๑๐.๑	พระคิริมานนท์หายจากอาพาธหนัก เพราะฟังธรรมอะไร ? ใครเป็นผู้แสดง ?
	๑๐.๒	ข้อว่า “ สพฺพสงฺขาเรสุ อนิจฺจสญฺา ความจำหมายความไม่เที่ยงในสังขารทั้งปวง ” มีใจความว่าอย่างไร ?
๑๐.	๑๐.๑	เพราะฟังคิริมานนทสูตร ฯ พระอานนทเถระ เป็นผู้แสดง ฯ
	๑๐.๒	มีใจความว่า ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมเบื่อหน่าย ย่อมระอา ย่อมเกลียดชัง แต่สังขารทั้งปวง ฯ

ดาวน์โหลดสื่อการสอน

รวมข้อสอบธรรม นักธรรมเอก ปี 2546
File size: 9 KB Downloads: 340

เห็นว่าบทความนี้มีประโยชน์ โปรดแชร์....

ในวิมุตติ ๕ อย่างไหนเป็นโลกิยะ อย่างไหนเป็นโลกุตตระ ?

คติ คือภูมิเป็นที่ไปของสัตว์ผู้ตายแล้ว เป็นอย่างไร ?

พระบรมศาสดาทรงชักนำบุคคลให้บำเพ็ญสมาธิ เพราะทรงเห็นประโยชน์อย่างไร ?

บุคคลในโลกนี้ เมื่อจัดตามจริต มีกี่ประเภท ? อะไรบ้าง ?

ความกำหนดรู้อย่างไร จัดเป็นลักษณะของวิปัสสนาภาวนา ?

ดาวน์โหลดสื่อการสอน

สื่อการสอนที่เกี่ยวข้อง...