หน่วยการเรียนรู้พระพุทธศาสนา
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒
๑. ชื่อหน่วย พระพุทธศาสนา
๒ ชั้น ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒
๓. เวลา ๘๐ ชั่วโมง
๔. ผลการเรียนรู้
รู้และเข้าใจประติและความสำคัญของพระพุทธศาสนา พุทธประวัติ หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา พุทธศาสนสุภาษิต พระไตรปิฎก เรื่องน่ารู้จากพระไตรปิฎก ศัทพ์ทางพระพุทธศาสนา ประวัติพุทธสาวก พุทธสาวิกา ชาดก หน้าที่ชาวพุทธ มรรยาทชาวพุทธและการปฏิบัติตนต่อพระภิกษุ ชาวพุทธตัวอย่าง การบริหารจิตและเจริญปัญญา วันสำคัญทางพระพุทธศาสนา ศาสนพิธี สัมมนาพระพุทธศาสนากับการแก้ปัญหาและการพัฒนา และเข้าใจว่าการทำสังคายนาพระธรรมวินัยเป็นไปเพื่อการรักษาและเผยแผ่พระพุทธศาสนสสสสสา สร้างคุณค่าให้แก่สังคมโลก เห็นคุณค่าและศรัทธาาในพระรัตนตรัย ด้วยการคิดวิเคราะห์อย่างละเอียดและเป็นระบบ มีนิสัยดี เห็นคุณค่าและอนุรักษ์ศาสนวัตถุ ศาสนสถานในท้องถิ่น ปฏิบัติตนตามหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา มีวิธีคิดแบบอุบายปลุกเร้าคุณธรรม และวิธีคิดแบบอรรถธรรมสัมพันธ์ และดำเนินชีวิตอย่างมีสติสัมปชัญญะ
๕. สาระการเรียนรู้
๕.๑ พระพุทธ
๕.๑.๑ ประวัติและความสำคัญของพระพุทธศาสนา
- การเผยแผ่พระพุทธศาสนาเข้าสู่ประเทศเพื่อนบ้าน
- การนับถือพระพุทธศาสนาของประเทศเพื่อนบ้านในปัจจุบัน
- ความสำคัญของพระพุทธศาสนาที่ช่วยเสริมสร้างความเข้าใจอันดีกับประเทศเพื่อนบ้าน
- ความสำคัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมไทยในฐานะเป็น
– รากฐานของวัฒนธรรม
– เอกลักษณ์และมรดกของชาติ
๕.๑.๒ พุทธประวัติ
- สรุปและวิเคราะห์พุทธประวัติ
– การผจญมาร
– การตรัสรู้
– การสั่งสอน
๕.๑.๓ ชาดก
- มิตตวินทุกชาดก
- ราโชทกชาดก
๕.๑.๔ วันสำคัญทางพระพุทธศาสนา
- หลักธรรมเบื้องต้นที่เกี่ยวเนื่องในวันมาฆบูชา วันวิสาขบูชา วันอัฏฐมีบูชา วันอาสาฬหบูชา
- วันธรรมสวนะและเทศกาลสำคัญ
– ระเบียบพิธีและการปฏิบัติตนในวันธรรมสวนะ วันเข้าพรรษา
วันออกพรรษา วันเทโวโรหณะ
๕.๒ พระธรรม
๕.๒.๑ พระรัตนตรัย
- ธรรมคุณ ๖
๕.๒.๒ หลักธรรม
- อริยสัจ ๔
– ทุกข์ (ธรรมที่ควรรู้) : ไตรลักษณ์
– สมุทัย (ธรรมที่ควรละ) : หลักกรรม, สมบัติ ๔, วิบัติ ๔,
อกุศลกรรมบถ ๑๐, อบายมุข ๖
– นิโรธ (ธรรมที่ควรบรรลุ) : สุข ๒ (สามิส, นิรามิส)
– มรรค (ธรรมที่ควรเจริญ) : บุพพนิมิตของมัชฌิมปฏิปทา,
ดรุณธรรม ๖, กุลจิรัฏฐิติธรรม ๔, กุศลกรรมบถ ๑๐, สติปัฏฐาน ๔,
มงคล ๓๘ : ประพฤติธรรม – เว้นจากความชั่ว -เว้นจากการดื่มน้ำเมา
๕.๒.๓ พุทธศาสนสุภาษิต
– กมฺมุนา วตฺตตี โลโก สัตว์โลกย่อมเป็นไปตามกรรม
– กลฺยาณการี กลฺยาณํ ปาปการี จ ปาปกํ ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
– สุโข ปุญฺสฺส อุจฺจโย การสั่งสมบุญนำสุขมาให้
– ปูชโก ลภเต ปชํ วนทโก ปฏิวนทนํ ผู้บูชาเขาย่อมได้รับการบูชาตอบ
ผู้ไหว้เขาย่อมได้รับการไหว้ตอบ
๕.๒.๔ พระไตรปิฎก
– โครงสร้าง ชื่อคัมภีร์ และสาระสังเขปของพระสุตตันตปิฎก
๕.๒.๕ เรื่องน่ารู้จากพระไตรปิฎก
- จูฬกัมมวิภังคสูตร
๕.๒.๖ ศัพท์ทางพระพุทธศาสนา
- ฌาน / ญาณ
๕.๒.๗ การบริหารจิตและเจริญปัญญา
- สวดมนต์แปล และแผ่เมตตา
- รู้และเข้าใจวิธีปฏิบัติและประโยชน์ของการบริหารจิตและเจริญปัญญา
- ฝึกการบริหารจิตและเจริญปัญญาตามหลักสติปัฎฐาน เน้นอานาปานสติ
- นำวิธีการบริหารจิตและเจริญปัญญาไปใช้ในชีวิตประจำวัน
- พัฒนาการเรียนรู้ด้วยวิธีคิดแบบโยนิโสมนสิการ ๒ วิธี คือ
- วิธีคิดแบบอุบายปลุกเร้าคุณธรรม
- วิธีคิดแบบอรรถธรรมสัมพันธ์
๕.๓ พระสงฆ์
๕.๓.๑ ประวัติพุทธสาวก พุทธสาวิกา
- พระสารีบุตร
- พระโมคคัลลานะ
- พระนางขุชชุตรา
- พระเจ้าพิมพิสาร
๕.๓.๒ หน้าที่ชาวพุทธ
- การเข้าใจบทบาทของพระภิกษุในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา เช่น การแสดงธรรม ปาฐกถาธรรม การประพฤติตนให้เป็นแบบอย่าง
- การฝึกบทบาทของตนเองในการช่วยเผยแผ่พระพุทธศาสนา เช่น การบรรยายธรรม การจัดนิทรรศการ
- การเข้าค่ายพุทธบุตร
- การเข้าร่วมพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา
- การเป็นลูกที่ดีตามหลักทิศเบื้องหน้า ในทิศ ๖
- การแสดงตนเป็นพุทธมามกะ
๕.๓.๓ มรรยาทชาวพุทธและการปฏิบัติตนต่อพระภิกษุ
- การต้อนรับ (ปฏิสันถาร)
- มารยาทของผู้เป็นแขก
- ฝึกปฏิบัติระเบียบพิธีปฏิบัติตนต่อพระภิกษุ การยืน การให้ที่นั่ง การเดินสวน การสนทนา การรับสิ่งของ
- การแต่งกายไปวัด การแต่งกายไปงานมงคล งานอวมงคล
๕.๓.๓ ชาวพุทธตัวอย่าง
- พระมหาธรรมราชาลิไท
- สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรส
๕.๓.๔ สัมมนาพระพุทธศาสนากับการแก้ปัญหาและการพัฒนา
– พระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชนและการจัดระเบียบสังคม
๖. กิจกรรมการเรียนรู้
๗. สื่อ การเรียนรู้
๘. การวัดและประเมินผล
๙. ผลสะท้อนการเรียนรู้ ( Reflection )
กิจกรรมการเรียนรู้พระพุทธศาสนา
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2
๑. หัวข้อเรื่อง
๒. ระดับชั้น
๓. เวลา
๔. ผลการเรียนรู้
๕. สาระการเรียนรู้
๖. กิจกรรมการเรียนรู้
๗. สื่อการเรียนรู้
๘. การวัดและประเมินผล
