ใบความรู้
เรื่อง วันสำคัญทางพระพุทธศาสนา โดยสังเขป
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2
วันสำคัญทางพระพุทธศาสนา
วันสำคัญทางพระพุทธศาสนา คือ วันที่มีประเพณี พิธีกรรม ที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา วันสำคัญที่ชาวพุทธปฏิบัติอยู่ในปัจจุบัน มี 6 วัน คือ
1)วันวิสาขบูชา 2) วันมาฆบูชา 3) วันอาสาฬหบูชา 4) วันอัฎฐมีบูชา 5) วันเข้าพรรษา 6)วันออกพรรษา
ยังมีวันสำคัญอีกวันหนึ่ง ที่เรียกว่า วันพระ จัดเป็นสำคัญในรอบเดือนของชาวพุทธด้วย
1.วันวิสาขบูชา
– การกำหนดวัน ตรงกับวันเพ็ญ 15 ค่ำ เดือน 6 ของทุกปี
– ความสำคัญของวัน เป็นวันคล้ายกับวันประสูติ ตรัสรู้ และปรินิพพานของพระพุทธเจ้า ถือว่าเป็นวันพระพุทธเจ้า ( Buddha Day )
– หลักธรรมที่ทรงแสดงไว้ในวันนี้ อริยสัจ 4, ปฏิจจสมุปบาท
– ประวัติของการประกอบพิธี ประเทศศรีลังกา เริ่มจัดพิธีเป็นครั้งแรก เมื่อ พ.ศ. 2428 (ค.ศ. 1885)
ประเทศไทยเริ่มจัดพิธี สมัยสุโขทัย เมื่อ พ.ศ. 420 โดยยึดแบบอย่างมาจากศรีลังกา
2. วันมาฆบูชา
– การกำหนดวัน ตรงกับวันเพ็ญ 15 ค่ำ เดือน 3 ของทุกปี
– ความสำคัญของวัน เป็นวันคล้ายกับวันที่พระพุทธเจ้าได้ทรงหลักธรรมที่เป็นหัวใจพระพุทธศาสนาที่เรียกว่า “โอวาทปาฎิโมกข์” และถือว่าเป็นวัน “จาตุรงคสันนิบาต” คือวันที่มีการประชุมแห่งองค์ 4 ได้แก่.-
1) พระอรหันตสาวกจำนวน 1,250 รูปมาประชุมกัน
2) พระอรหันตสาวกเหล่านั้นเป็นผู้พระพุทธเจ้าทรงบวชให้
3 ) พระอรหันตสาวกเหล่านั้นมาประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย
4) เป็นวันเพ็ญ 15 ค่ำ เดือน 3
วันนี้ ถือว่าเป็นวันพระธรรม และเป็นวันที่พระพุทธเจ้าทรงปลงอายุสังขาร (การกำหนดจะปรินิพพาน) ด้วย
– หลักธรรมที่ทรงแสดงในวันนี้ ได้แก่ โอวาทปาฏิโมกข์
– ประวัติของการประกอบพิธี ไม่ปรากฏว่าเคยทำมาก่อน เริ่มประกอบพิธีในเมืองไทย ในสมัยรัชกาล ที่ 4
3. วันอาสาฬหบูชา
– การกำหนดวัน ตรงกับวันเพ็ญ 15 ค่ำ เดือน 8 ของทุกปี
– ความสำคัญของวัน เป็นวันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงพระธรรมเป็นครั้งแรก เป็นวันที่พระสงฆ์เกิดขึ้นครั้งแรกในโลก (วันที่พระสงฆ์ขอบวชเป็นครั้งแรก) และเป็นวันที่มีพระรัตนตรัยครบบริบูรณ์ ถือว่าเป็นวันพระสงฆ์
– หลักธรรมที่ทรงแสดงในวันนี้ ได้แก่ พระธัมมจักกัปปวัตตนสูตร พระธรรมเทศนากัณฑ์แรก
– ประวัติของการประกอบพิธี เริ่มประกอบพิธีครั้งแรกในประเทศไทย เมื่อ พ.ศ. 2501
4. วันอัฏฐมีบูชา
– การกำหนดวัน ตรงกับวันแรม 8 ค่ำ เดือน 6 หลังวันวิสาขบูชา 7 วัน
– ความสำคัญของวัน เป็นวันคล้ายกับวันถวายพระเพลิงพระสรีระของพระพุทธเจ้า ปัจจุบันถือว่าเป็นวันบูชาพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า
– ประวัติของการประกอบพิธี ยังไม่ได้ประกาศการประกอบพิธีเป็นทางราชการ แต่ว่าพระสงฆ์จะประกอบพิธีกันเองที่วัด มีญาติโยมที่รู้จักไปร่วมพิธีอยู่บ้าง
5. วันเข้าพรรษา
– การกำหนดวัน ตรงกับวันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 (หลังวันอาสาฬหบูชา 1 วัน) ของทุกปี
– ความสำคัญของวัน เป็นวันที่พระภิกษุกำหนดไม่ไปเที่ยวพักแรมในฤดูฝนตามสถานที่ต่าง ๆ ตลอด 3 เดือน การเข้าพรรษ คือ การอยู่ประจำ ณ วัดใดวันหนึ่งตลอดเวลา 3 เดือน
– จุดมุ่งหมายของการเข้าพรรษา
- เพื่อให้พระสงฆ์ได้ศึกษาพระธรรมวินัย และเตรียมตัวสำหรับการออกไปสั่งสอนประชาชน
- เพื่อให้ประชาชนได้นำบุตรหลายที่เป็นชายได้เข้ามาบวชเพื่อศึกษาธรรม
- เพื่อให้ประชาชนได้ฟังธรรมและฝึกปฏิบัติธรรมะกับพระสงฆ์ที่ตนนับถือ
– การปฏิบัติของชาวพุทธในเทศกาลเข้าพรรษา
- ถวายผ้าอาบน้ำฝน
- ถวายเทียนพรรษา
- ถวายเครื่องไทยธรรมต่างๆ
- นำลูกหลานไปบวช
- อธิษฐานงดเหล้าและอบายมุขอื่น
- อธิษฐานจะรักษาศีล 5 หรือศีล 8 (อุโบสถศีล)
6. วันออกพรรษา
– การกำหนดวัน ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11
– ความสำคัญของวัน เป็นวันที่สิ้นสุดการกำหนดการอยู่จำพรรษาของพระสงฆ์ตามพุทธบัญญัติและเป็นวันที่พระสงฆ์ปวารณาตัวต่อกันและกัน (ยินยอมให้ว่ากล่าวตักเตือน) วันนี้ ส่วนมากจะเกี่ยวกับพระสงฆ์โดยเฉพาะ
– จุดมุ่งหมายของการออกพรรษา
- เป็นการสิ้นสุดการอยู่จำพรรษาของพระสงฆ์
- เป็นโอกาสที่พระสงฆ์ยินยอมให้ว่ากล่าวตักเตือนกันได้ในทุกกรณี
– การปฏิบัติของชาวพุทธในเทศออกพรรษา
- วันรุ่งขึ้น คือวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 ไปทำบุญตักบาตร ที่เรียกว่า ทำบุญตักบาตรเทโวโรหณะ ที่วัด
- ภายในวันระยะ 1 เดือนจากวันออกพรรษา จะได้ทอดกฐินถวายพระสงฆ์ที่จำพรรษาตามวัดต่างๆ
7. วันพระ หรือ วันธรรมสวนะ
– การกำหนดวัน คือ วันขึ้น 8 ค่ำ แรม 8 ค่ำ และวันขึ้น 15 ค่ำ วันแรม 15 ค่ำ หรือวัน 14 ค่ำถ้าเป็นเดือนขาด (เดือนหนึ่ง มี 4 วันเท่านั้น)
– ความมุ่งหมาย คือ วันนัดกันมาประชุมเพื่อฟังธรรม
– ความสำคัญของวันพระ
- เป็นวันที่พุทธศาสนิกชนเข้าวัดฟังธรรมและบำเพ็ญกุศลเป็นพิเศษ
- เป็นวันรักษาอุโบสถศีล (ศีล 8 ) หรือ ศีล 5 ของชาวพุทธ
- เป็นวันที่พระสงฆ์สวดและฟังปาฏิโมกข์โดยพร้อมกัน (เฉพาะวัน 15 ค่ำ ของทุกเดือน)
การปฏิบัติในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา ทุกวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา ชาวพุทธต้องปฏิบัติ ดังนี้
- ละเว้นอบายมุขทุกประเภท
- ทำบุญตักบาตร ให้ทานต่างๆ
- สมาทานศีล รักษาศีล 5 และศีล 8
- ฟังพระธรรมเทศนา
- ปฏิบัติกรรมฐาน (นั่งสมาธิ แผ่เมตตา)
- ร่วมกันบูชาเวียนเทียนที่วัด (ยกเว้นวันเข้าพรรษา และวันออกพรรษา)
