การสอนแบบไตรสิกขา
ความหมาย
การสอนแบบไตรสิกขา เป็นวิธีสอนที่ผู้สอนเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้ปฏิบัติสิ่งที่เรียนจริงๆ แล้วพิจารณาผลการปฏิบัตินั้นให้เห็นประโยชน์ คุณโทษ ตามความเป็นจริงด้วยตนเอง แล้วนำความรู้นั้นมาเป็นหลักในการปฏิบัติอย่างจริงจัง
ขั้นการสอนแบบไตรสิกขา มี 3 ขั้นดังนี้
ขั้นที่ 1 ศีลให้ผู้เรียนเลือกกระทำผิดหรือถูก ในการตอบสนองสถานการณ์ที่ผู้สอนกำหนดให้
ขั้นที่ 2 กำหนดสมาธิ เป็นการฝึกขั้นต้นในการควบคุมสติให้ระลึกรู้ อยู่กับลมหายใจ เพื่อความระลึกรู้ แน่วแน่ที่จุดเดียว
ขั้นที่ 3 พิจารณาด้วยปัญญา เป็นขั้นสุดท้ายหลังจากผ่านการฝึกสมาธิระยะหนึ่งจนสามารถระลึกรู้ แน่วแน่ที่จุดเดียว จึงให้พิจารณาว่าสถานการณ์ที่เลือกกระทำครั้งแรกนั้น เหมาะสมหรือไม่ อะไรผิด อะไรถูก จนสามารถเลือกปฏิบัติได้ถูกต้องเหมาะสมอย่างสมเหตุสมผล
วิธีสอนแบบธรรมไตรสิกขา
บทบาทของครู
ครูให้หลักการพิจารณาและกระตุ้นให้นักเรียนค้นพบความรู้จากการปฏิบัติตามหลักธรรมด้วยตนเอง ครูคอยชี้จุดสำคัญที่ผู้เรียนพึงพิจารณาและให้กำลังใจ
ขั้นการฝึก
เน้นให้ผู้เรียนต้องปฏิบัติโดยสำรวม กาย,วาจา และการฝึกจิตให้ตั้งมั่นจนมีระเบียบทางความคิด ความสามรถ คิดเป็นเหตุเป็นผล ได้โดยตลอดดังภาพ
๑ หรือ 1 เท่ากับ ศีล
๒ หรือ 2 เท่ากับ สมาธิ
๓ หรือ 3 เท่ากับ ปัญญา
ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ และทักษะในกระบวนการทำงานจริงๆ เริ่มตั้งแต่ร่วมคิดแผน การหาข้อมูลอุปกรณ์ต่างๆ การแบ่งเวลางานและร่วมมือกันทำงาน การประสานงานจนกระทั่งการประเมินผลเป็นการฝึกให้ผู้เรียนช่วยตนเองแก้ปัญหาด้วยตนเองมากกว่าพึ่งคนอื่นฝึกให้ร่วมมือประสานงานกัน ทำงานร่วมกันเพื่อบรรลุวัตถุประสงค์ เป็นการฝึกประชาธิปไตย และการอยู่ร่วมกันในสังคมไปด้วยเป็น การฝึกทักษะต่างๆ จากการปฏิบัติงานจริง เช่น ทักษะในการใช้เครื่องมือการหาข้อมูล การทำงานร่วมมือ การตัดสินใจ ฯลฯทำให้ผู้เรียนเห็นประโยชน์และคุณค่าของการเรียนและผลการเรียนใช้ประโยชน์ในชีวิตได้
ข้อจำกัด
การสอนวิธีนี้ถ้าครูขาดความสนใจ หรือเอาใจใส่นักเรียนการทำงานอาจล้มเหลวหรือหากครูไม่มีความอดทน อาจไปจัดทำโครงการหรือช่วยเด็กทำงานเสียเอง ทำให้ผิดวัตถุประสงค์ได้ง่ายและการสอนวิธีนี้บางครั้งจะไม่ได้รับเนื้อหาวิชาครบถ้วนตามหลักสูตร
